Food Labels

«Οι διατροφικές ετικέτες μπορούν να σας βοηθήσουν να επιλέξετε ανάμεσα σε προϊόντα και να ελέγχετε την ποσότητα των τροφίμων που καταναλώνετε με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, αλάτι και πρόσθετα σάκχαρα».

Για τον απλό καταναλωτή δεν είναι πάντα εύκολο να καταφεύγει στις «σωστές» επιλογές τροφίμων στα πολυάριθμα ράφια ενός supermarket. Για να το καταφέρει αυτό, είναι απαραίτητο να είναι γνώστης μιας σειράς βασικών πληροφοριών, όπως να ξέρει να διαβάζει τις διατροφικές ετικέτες, να κατανοεί ότι υπάρχουν διαφορετικές διατροφικές απαιτήσεις και να αναγνωρίζει τις δικές του, αλλά και των μελών της οικογένειάς του. Με αυτό τον τρόπο θα καταφέρει να προσαρμόσει όλων των ειδών τις τροφές στη δική του υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.

Τα συστατικά στην ετικέτα

Οι ετικέτες των τροφίμων, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, πρέπει να γράφουν τα συστατικά των προϊόντων με σειρά βάρους, συστατικό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο. Το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα αναγράφεται τελευταίο.

Τα περισσότερα προσυσκευασμένα τρόφιμα που κυκλοφορούν εντός της ελληνικής αγοράς, οφείλουν να έχουν στην Ελληνική Γλώσσα μία διατροφική ετικέτα στο πίσω μέρος ή στο πλάι της συσκευασίας.

Αυτές οι ετικέτες περιλαμβάνουν τις εξής πληροφορίες:

  1. Ονομασία τροφίμου
  2. Κατάλογο συστατικών
  3. Κάθε συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα
  4. Ποσότητα ορισμένων συστατικών ή κατηγοριών συστατικών
  5. Καθαρή ποσότητα του τροφίμου
  6. Τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης ή/και συνθήκες χρήσης
  7. Το όνομα ή εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπεύθυνου επιχείρησης τροφίμων
  8. Χώρα καταγωγής ή χώρα προέλευσης
  9. Διατροφική ισχυρισμοί

Σε περίπτωση που κάποιο τρόφιμο περιέχει ή ενδέχεται να περιέχει έστω και ίχνη συστατικών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, τότε είναι υποχρεωτική η αναφορά τους είτε περιγραφικά «περιέχει ίχνη…», είτε με έντονα γράμματα στη λίστα των συστατικών. Επίσης, υποχρεωτική είναι η επισήμανση σε περιπτώσεις προϊόντων που περιέχουν ή παρασκευάζονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ).

Πολύ συχνά συναντάμε στις διατροφικές ετικέτες, μερικές λέξεις όπως:

  • Ελεύθερο θερμίδων ή χωρίς θερμίδες
  • Χωρίς λίπος ή ελεύθερα λίπους ( «χωρίς προστιθέμενο λίπος» ή «μηδενικό λίπος»)
  • Ελεύθερα χοληστερόλης ή χωρίς χοληστερόλη
  • Τρόφιμα φτωχά σε άλατα νατρίου
  • Ανάλατα ή χωρίς επιπρόσθετο αλάτι
  • Τρόφιμα Πλούσια σε πρωτεΐνη
  • Προϊόντα light
  • Προϊόντα πλούσια σε φυτικές ίνες
  • Τρόφιμα κατάλληλα για διαβητικούς ή/και χαμηλού GI
  • Τρόφιμα sugar free
  • Τρόφιμα χωρίς επιπρόσθετη ζάχαρη
  • Με φυσικά γλυκαντικά
  • Τρόφιμα χωρίς γλουτένη κ.α.

Τους πιο συχνούς όρους θα τους αναλύσουμε παρακάτω μαζί με τη σχετική νομοθεσία που έχει εφαρμοστεί, αλλά και τα όρια που ισχύουν και οφείλουν να τα τηρούν οι κατασκευαστές τροφίμων. Η αναγραφή διαιτητικών πληροφοριών έχει γίνει υποχρεωτική για όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα.

  • Ελεύθερο Θερμίδων ή Χωρίς Θερμίδες

Όταν υπάρχει αυτή η ένδειξη στην ετικέτα τότε σημαίνει ότι τα τρόφιμα αυτά έχουν λιγότερο από 5 kcal/μερίδα[1].

[1] Με βάση το επισημασμένο μέγεθος μερίδας ή/και την ποσότητα αναφοράς που καταναλώνεται συνήθως (RACC)

θερμίδες
  • Σάκχαρα-Ζάχαρη
Σάκχαρα - ζάχαρη
  • Τρόφιμα Χωρίς λίπος ή Ελεύθερα λίπους

Τα τρόφιμα αυτά περιέχουν περίπου 0,5gr λίπους/μερίδα.

λίπος
  • Κορεσμένο λίπος

1 gr ή λιγότερο κορεσμένο λίπος και <15% kcal  που προέρχονται από κορεσμένα λίπη. Τρόφιμα υψηλά σε κορεσμένα λιπαρά θεωρούνται τα τρόφιμα που περιέχουν 5gr κορεσμένων λιπαρών/100 gr.

  • Άπαχα Τρόφιμα

Λιγότερο από 10 g λίπους, 4,5 g κορεσμένου λίπους και 95 mg χοληστερόλης.

  • Έξτρα άπαχα Τρόφιμα

Λιγότερο από 5 g λίπους, 2 g κορεσμένου λίπους και 95 mg χοληστερόλης.

  • Προϊόντα Light

Αυτό σημαίνει ότι το τρόφιμο έχει 1/3 λιγότερες θερμίδες ή 1/2 λιγότερο λίπος ή 1/2 λιγότερο νάτριο απ’ ότι το κανονικό τρόφιμο. Προσέξτε γιατί ο όρος «light» μπορεί να αναφέρεται στο χρώμα ή στην υφή του τροφίμου.

  • Χοληστερόλη
Χοληστερόλη
  • Αλάτι

Τα τρόφιμα φτωχά σε άλατα νατρίου ή/και χωρίς επιπρόσθετο αλάτι. Είναι τρόφιμα που ενδείκνυνται για δίαιτες φτωχές σε αλάτι. Η κατανάλωση μίας συγκεκριμένης ποσότητας των προϊόντων αυτών προσφέρει τη μισή ποσότητα νατρίου σε σύγκριση με το κανονικό προϊόν.

Επιπλέον, συναντάμε σε αυτή την κατηγορία προϊόντα στα οποία έχει προστεθεί λιγότερο αλάτι κατά την παραγωγή, και προϊόντα που φέρουν την ένδειξη ότι δεν έχει προστεθεί καθόλου αλάτι σε καμία φάση, από την παραγωγή μέχρι την τυποποίηση. Τέλος, υπάρχουν και προϊόντα που έχουν υψηλή συγκέντρωση σε αλάτι. Τέτοια προϊόντα φέρουν στην ετικέτα τιμές >1,5gr αλατιού/100 gr (ή 0,6 Νάτριο).

αλάτι
  • Φυτικές Ίνες
φυτικές ίνες
  • Ειδικές Ετικέτες – Ισχυρισμοί Διατροφής και Υγείας

Πέραν των ανωτέρω υποχρεωτικών ενδείξεων, πλέον στην ετικέτα των τροφίμων μπορούν να εμφανίζονται και ισχυρισμοί διατροφής ή/και ισχυρισμοί υγείας: ειδικά σήματα που υποδηλώνουν ότι το προϊόν είναι κατάλληλο προς κατανάλωση για άτομα που ανήκουν σε «ειδικούς» πληθυσμούς (άτομα που πάσχουν από ΣΔ, κοιλιοκάκη, ενισχυμένα τρόφιμα κ.α.).

Ωστόσο, μία ανάλυση που έγινε από ομάδα ειδικών στην Αγγλία, διαπίστωσε ότι επειδή πολλά από τα προϊόντα, που φέρουν την ειδική ετικέτα «κατάλληλα για άτομα με διαβήτη» -συμπεριλαμβανομένων μαρμελάδων, παγωτών, κέικ, μπισκότων και σοκολατών περιείχαν πολυόλες- είχαν υψηλή συγκέντρωση τόσο σε λίπος όσο και σε θερμίδες σε σύγκριση με τα τυπικά προϊόντα. Επομένως, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση του σωματικού βάρους. Τέτοια προϊόντα είναι επίσης συχνά πιο ακριβά σε σύγκριση με τα κανονικά προϊόντα. Εσφαλμένα αναφέρουν όφελος για την υγεία και δυστυχώς το marketing τα έχει καταστήσει ως απαραίτητα σε σχέση με τις κύριες εναλλακτικές. Αυτό μας δείχνει ότι πολλές φορές οι κατασκευαστές εκμεταλλεύονται τις ετικέτες προς όφελος τους.

Τέλος, τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί και άλλα στοιχεία στη διατροφική ετικέτα όπως «Ονομασία Προέλευσης» και «Γεωγραφική Ένδειξη». Αυτές οι προσθήκες, ενισχύουν την αναγνώριση γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, κάτι το οποίο είναι προς όφελος των παραγωγών, μεταποιητών κλπ., διότι έτσι αναπτύσσεται ο δίκαιος ανταγωνισμός μεταξύ των παραγωγών. Επίσης, ενισχύεται η αξιοπιστία αυτών των προϊόντων στα μάτια των καταναλωτών. Οι μικρομεσαίοι παραγωγοί απομακρυσμένων περιοχών έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν εύκολα προϊόντα που παρουσιάζουν ορισμένα «εξιδεικευμένα» χαρακτηριστικά, βελτιώνοντας παράλληλα και το εισόδημα τους με τις καλύτερες τιμές της αγοράς.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε πως υπάρχει ανάγκη από τους επιστήμονες υγείας και κυρίως από τους διαιτολόγους-διατροφολόγους να εκπαιδεύσουν τους καταναλωτές για την απόκτηση των γνώσεων εκείνων που θα τους επιτρέπουν να κάνουν ορθές διατροφικές επιλογές, καθώς οι διατροφικές ετικέτες αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα μέσα για την επίτευξη του στόχου της σωστής και υγιεινής διατροφής σε επίπεδο πληθυσμού.

Οι ετικέτες πρέπει να μπορούν να διαβαστούν από όλους και όχι μόνο από τους πλέον εξειδικευμένους επιστήμονες.

Γιώργος Α. Χατζής,
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Msc Κλινική Διαιτολογία

 

Βιβλιογραφία

  1. https://www.cancer.org/healthy/eat-healthy-get-active/take-control-your-weight/understanding-food-labels.html. Ημερομηνία Επίσκεψης: 4/2/2022
  2. https://www.efet.gr/index.php/el/consumers/episimansi. Ημερομηνία Επίσκεψης 3/2/2022
  3. https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/nutrition-basics/food-packaging-claims. Ημερομηνία Επίσκεψης: 6/2/2022
  4. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/in-depth/food-labels/art-20047648. Ημερομηνία Επίσκεψης: 4/2/2022
  5. https://www.nhs.uk/live-well/eat-well/how-to-read-food-labels/. Ημερομηνία Επίσκεψης: 4/2/2022
  6. https://www.regulations.gov/document/FDA-2004-N-0258-0136 . Ημερομηνία Επίσκεψης: 6/2/2022
  7. FDA proposes updates to Nutrition Facts label on food packages. FDA NEWS RELEASE. Feb. 27, 2014. http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm387418.htm. Ημερομηνία Επίσκεψης: 6/2/2022
  8. https://www.diabetes.org/. Ημερομηνία Επίσκεψης: 6/2/2022
  9. https://www.fao.org/food-labelling/en/. Ημερομηνία Επίσκεψης: 8/2/2022
  10.