Τα διαφορετικά είδη των χορτοφάγων

Όσο περνούν τα χρόνια, η χορτοφαγική διατροφή γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη και στην Ελλάδα. Τα περισσότερα εστιατόρια και καφέ έχουν πλέον τουλάχιστον μία επιλογή χωρίς κρέας στο μενού τους και η κάθε οικογένεια έχει πια τουλάχιστον ένα μέλος της που είναι χορτοφάγος.

Παρόλα αυτά, η χορτοφαγία δεν είναι κάτι καινούριο, αφού άνθρωποι σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης επέλεγαν την αποχή από την κατανάλωση ζώων σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, είτε για λόγους υγείας, είτε για λόγους προσωπικής ηθικής, θρησκευτικών πεποιθήσεων ή περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.

Η χορτοφαγία ως διατροφική επιλογή μπορεί να εκφραστεί με διαφορετικούς τρόπους: από την πλήρη αποχή από την κατανάλωση ζωικών παραγώγων, μέχρι την απλή αποφυγή κατανάλωσης κρέατος. Τα διάφορα είδη των χορτοφάγων χωρίζονται σε κατηγορίες, με βάση το τι καταναλώνουν και τι όχι.

Κλασική χορτοφαγία

Η κλασική χορτοφαγία αφορά επί της ουσίας τη μη κατανάλωση ζώων (της ξηράς και της θάλασσας). Πιο συγκεκριμένα, οι χορτοφάγοι δεν καταναλώνουν κρέας (συμπεριλαμβανομένων των πουλερικών), ψάρι αλλά και ζώα της θάλασσας. Καταναλώνουν, όμως, συνήθως γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί, κεφίρ κοκ, από αγελαδινό ή άλλο ζωικό γάλα), αυγά, μέλι κτλ. Μάλιστα, αρκετοί χορτοφάγοι δεν καταναλώνουν τυριά που περιέχουν ζωική πυτιά (επειδή αυτή προέρχεται από στομάχι ζώων) αλλά ούτε και αυγά ψαριών (ταραμά, χαβιάρι κοκ) καθώς απαιτείται η σφαγή του ψαριού για την απόκτησή τους.

Επίσης, στη βιβλιογραφία διαχωρίζονται συχνά και οι επιμέρους κατηγορίες “lacto-vegetarian” (χορτοφάγοι που καταναλώνουν γαλακτοκομικά αλλά όχι αυγά), “ovo-vegetarian” (χορτοφάγοι που καταναλώνουν αυγά αλλά όχι γαλακτοκομικά -συχνά αναφέρονται τελευταία και ως “veggans”), “lacto-ovo- vegetarian” (χορτοφάγοι που καταναλώνουν και γαλακτοκομικά και αυγά), καθώς και “beegans” (χορτοφάγοι που καταναλώνουν προϊόντα μελισσοκομίας, αλλά όχι γαλακτοκομικά ή αυγά).

Οι όροι αυτοί μπορούν, βέβαια, να κριθούν ως καταχρηστικοί, αφού επί της ουσίας όλες οι παραπάνω κατηγορίες εντάσσονται στην κλασική χορτοφαγική διατροφή.

Αυστηρή χορτοφαγία (βιγκανισμός)

Η αυστηρή χορτοφαγία, αφορά στην αποχή από την κατανάλωση κάθε προϊόντος ζωικής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένου του κρέατος, των ψαριών, των ζώων της θάλασσας, των γαλακτοκομικών, των αυγών, των προϊόντων μελισσοκομίας κ.ά. Όταν η αυστηρή χορτοφαγία υιοθετείται στο πλαίσιο μίας ευρύτερης στάσης αποχής από τη χρήση κάθε προϊόντος που απαιτεί χρήση και εκμετάλλευση ζώων (για την παραγωγή τροφίμων, ειδών ένδυσης, καλλυντικών, κ.ά.), τότε μιλάμε για βιγκανισμό.

Πιο συγκεκριμένα, ο βιγκανισμός είναι ένας τρόπος ζωής που στοχεύει στον αποκλεισμό, στο μέτρο του δυνατού και εφικτού, κάθε μορφής εκμετάλλευσης αλλά και βίας απέναντι στα ζώα, για την παραγωγή τροφίμων, ειδών ένδυσης αλλά και για κάθε άλλο σκοπό. Έτσι, ένα βίγκαν άτομο ακολουθεί κατ’ επέκταση μία αυστηρά χορτοφαγική διατροφή για λόγους ηθικής, ενώ, από την άλλη πλευρά, ένας ή μία αυστηρά χορτοφάγος δεν είναι υποχρεωτικό να είναι βίγκαν, αφού μπορεί και να αποφεύγει την κατανάλωση τροφίμων ζωικής προέλευσης (π.χ. για λόγους υγείας ή θρησκευτικών πεποιθήσεων), αλλά να μην αποφεύγει τα ζωικά προϊόντα σε άλλους τομείς της ζωής, όπως είναι τα ρούχα ή τα απορρυπαντικά.

 

Χορτοφαγική ωμοφαγία

Η χορτοφαγική ωμοφαγία είναι ένα είδος διατροφής που βασίζεται στην αποκλειστική κατανάλωση ωμών ανεπεξέργαστων (ή ελάχιστα επεξεργασμένων) τροφίμων, κυρίως φυτικής προέλευσης. Συγκεκριμένα, τα άτομα που ακολουθούν χορτοφαγική ωμοφαγία καταναλώνουν αποκλειστικά τρόφιμα τα οποία δεν έχουν υποστεί θερμική επεξεργασία που να υπερβαίνει τους 40 έως 48 βαθμούς κελσίου, αλλά ούτε και παστερίωση.

Οι ωμοφάγοι χρησιμοποιούν συχνά πιο απλές μορφές επεξεργασίας των τροφίμων, όπως είναι η αποξήρανση, η αφύγρανση, το μούλιασμα κ.ά., καθώς κρίνουν ότι οι πιο επεμβατικές μορφές επεξεργασίας, όπως το ψήσιμο, το βράσιμο ή το τηγάνισμα, είναι ικανές να καταστρέψουν τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν τα τρόφιμα.

Η χορτοφαγική ωμοφαγία περιέχει κυρίως τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Παρόλα αυτά δεν είναι σπάνια η κατανάλωση προϊόντων μελισσοκομίας, καθώς και, ορισμένες φορές, ωμών αυγών ή και απαστερίωτου γάλακτος ζωικής προέλευσης.

Τέλος, πέρα από τους λόγους υγείας, χρόνο με το χρόνο αυξάνονται και οι ωμοφάγοι που επιλέγουν αυτό τον τρόπο διατροφής για λόγους οικολογίας, καθώς η θερμική επεξεργασία των τροφίμων έχει και αυτή τον αρνητικό αντίκτυπό της στο περιβάλλον.

Φρουτοφαγία – καρποφρουτοφαγία

Η κατανάλωση αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά φρούτων ή και ευρύτερα καρπών (όπως είναι οι τομάτες, οι πιπεριές και τα αγγούρια, καθώς και οι ξηροί καρποί ή τα σπόρια) ονομάζεται φρουτοφαγία. Η φρουτοφαγία υιοθετείται από πολλούς ανθρώπους για λόγους υγείας, θρησκευτικών πεποιθήσεων, οικολογικής συνείδησης κ.ά., και συχνά κατατάσσεται ως υποκατηγορία στην ωμοφαγική χορτοφαγία, αφού η πλειοψηφία όσων την ακολουθούν καταναλώνει κυρίως ωμούς καρπούς (σε ποσοστό 55 – 75% του συνόλου των τροφίμων μέσα σε μία ημέρα)

Άλλα είδη διατροφής: Πέρα από τα διάφορα είδη χορτοφαγίας, υπάρχουν και κάποια ακόμα είδη διατροφής που έχουν σαν βάση τους τα φυτικά τρόφιμα. 

Μεσογειακή διατροφή: Η γνωστή σε όλους μεσογειακή διατροφή, υπολογίζεται ότι περιλαμβάνει πάνω από 90% τρόφιμα φυτικής προέλευσης και έχει σαν βάση της τα σιτηρά ολικής άλεσης, το ελαιόλαδο, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς, τα μπαχαρικά και τα μυρωδικά.

Pesco-vegetarianism (ψαροχορτοφαγία): H διατροφή αυτή περιλαμβάνει στη βάση της τρόφιμα φυτικής προέλευσης, χωρίς όμως να περιορίζεται μόνο σε αυτά, αφού περιλαμβάνει παράλληλα και την κατανάλωση ψαριών, καθώς και άλλων ζώων της θάλασσας. Οι ψαροχορτοφάγοι, πέρα από ψάρια, συχνά καταναλώνουν και γαλακτοκομικά, αυγά, προϊόντα μελισσοκομίας και άλλα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, ενώ δεν είναι λίγα τα άτομα που ακολουθούν τη διατροφή αυτή σαν ένα ενδιάμεσο στάδιο κατά τη μετάβαση στην χορτοφαγία.

Pollotarianism/pollo-vegetarianism: Η διατροφή αυτή έχει υψηλή κατανάλωση τροφίμων φυτικής προέλευσης, χωρίς όμως να περιορίζεται σε αυτά, αφού περιλαμβάνει και την κατανάλωση πουλερικών, καθώς και, ιδιαίτερα συχνά, ψαριών, ζώων της θάλασσας, γαλακτοκομικών, αυγών και προϊόντων μελισσοκομίας. Επί της ουσίας, οι άνθρωποι που ακολουθούν αυτή την τάση αποφεύγουν την κατανάλωση του λεγόμενου κόκκινου κρέατος, δηλαδή του κρέατος που προέρχεται από τα θηλαστικά, όπως είναι τα γουρούνια, οι αγελάδες, τα αρνιά, τα κατσίκια κ.ά.

Flexitarianism: Τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη διατροφική τάση, επιλέγουν κατά προτεραιότητα να καταναλώνουν τρόφιμα φυτικής προέλευσης, έχουν, παρόλα αυτά, μία ευελιξία (εξ ου και το όνομα “flexitarianism” από τον αγγλικό όρο flexibility), στην κατανάλωση τροφίμων ζωικής προέλευσης αλλά και κρέατος, σε μικρότερο, όμως, βαθμό από την παραδοσιακή δυτική διατροφή.

Reducetarianism: Τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη διατροφική τάση, επιλέγουν να μειώνουν ενεργά την κατανάλωση κρέατος καθώς και τροφίμων ζωικής προέλευσης από τη διατροφή τους.

ΦΩΤΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ
Έλλη Στούρνα, CO-Founder of Vegan Life Festival - Journalist

Βιβλιογραφία

  1. Vegetarian Society. World History of Vegetarianism ( https://vegsoc.org/about-us/world-history-of-vegetarianism/)
  2. The Vegan Society. The definition of veganism ( https://www.vegansociety.com/go-vegan/definition-veganism)
  3. Healthline. The Raw Food Diet: A Beginner’s Guide and Review (https://www.healthline.com/nutrition/raw-food-diet)
  4. BBC Good Food. What is a fruitarian diet (https://www.bbcgoodfood.com/howto/guide/what-fruitarian-diet)
  5. Harvard School of Public Health. Diet Review: Mediterranean Diet (https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/healthy-weight/diet-reviews/mediterranean-diet/)
  6. Healthline. What Is a Pescatarian and What Do They Eat? (https://www.healthline.com/nutrition/pescatarian-diet)
  7. Healthline. Do Some Vegetarians Eat Chicken? The Pollotarian Diet Explained (https://www.healthline.com/nutrition/pollotarian)
  8. Περισσότερα για το κόκκινο κρέας εδώ: Diabetes.co.uk. Red Meat (https://www.diabetes.co.uk/food/red-meat.html)
  9. Περισσότερα για το flexitarianism, εδώ: BBC Good Food. What is a flexitarian diet? (https://www.bbcgoodfood.com/howto/guide/what-flexitarian-diet)
  10. Περισσότερα για το reducetarianism, εδώ: RSPCA Assured. What is reducetarianism? (https://www.rspcaassured.org.uk/news-and-updates/posts/what-is-reducetarianism/)