Ο γλυκαιμικός δείκτης στην καθημερινότητα μας
Ο γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ), ενός τροφίμου είναι ένας αριθμός που μας δείχνει πόσο «γλυκό» είναι ένα τρόφιμο. Με άλλα λόγια μας βοηθάει να κατατάξουμε τα τρόφιμα ανάλογα με το πώς επιδρούν αυτά στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ενός ατόμου μετά την κατανάλωση τους. Επιπρόσθετα μας δείχνει πόσο γρήγορα ή αργά θα γίνει η πέψη του τροφίμου. Όσο πιο αργά γίνει η πέψη τόσο πιο χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (ΓΔ) έχει αυτό το τρόφιμο.
Εδώ οφείλουμε να τονίσουμε ότι ο γλυκαιμικός δείκτης ενός τροφίμου αναφέρεται μόνο στους υδατάνθρακες και όχι στις πρωτεΐνες ή στο ποσοστό λίπους ενός τροφίμου.
Η εικόνα ενδέχεται να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα, δεν αποτελεί ιδιοκτησία και έχει χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό του συγκεκριμένουν άρθρου.
Πώς γίνεται η κατάταξη των τροφίμων ανάλογα με το γλυκαιμικό δείκτη;
Η κατηγοριοποίηση των τροφίμων γίνεται σε κλίμακα από 0 εώς 100, ανάλογα με το πόσο γρήγορα τα συγκεκριμένα τρόφιμα επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, σε σύγκριση με τρόφιμα δείκτες όπως η πόσιμη γλυκόζη ή το άσπρο ψωμί. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δύο τρόφιμα που φαινομενικά είναι «ίδια», με την ίδια περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες είναι πιθανό να είναι διαφορετικά όσο αφορά πως επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Έτσι οι επιστήμονες που μελετάν τον τομέα της διατροφής και των τροφίμων έχουν κατατάξει τα τρόφιμα ως χαμηλού (<55), μέτριου (56-69) ή υψηλού(<70) γλυκαιμικού δείκτη. Μερικά παραδείγματα φαίνονται στο παρακάτω πίνακα.
Η εικόνα ενδέχεται να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα, δεν αποτελεί ιδιοκτησία και έχει χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό του συγκεκριμένουν άρθρου.
Γλυκαιμικός Δείκτης και Σακχαρώδης Διαβήτης
Η έννοια του γλυκαιμικού δείκτη έχει τεράστια σημασία στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και αποτελεί βασικό κομμάτι της διατροφικής τους εκπαίδευσης. Τα τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη βοηθάνε στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου, καθώς έχουμε πιο ομαλή αύξηση σε αντίθεση με τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη που προκαλούν απότομη αύξηση. Με αυτό τον τρόπο τα άτομα αυτά είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν πιο εύκολα τυχόν υπεργλυκαιμίες. Φυσικά μόνο οι γνώση του γλυκαιμικού δείκτη των τροφίμων δεν είναι αποτελεί από μόνη της ικανοποιητικό εφόδιο για ένα διαβητικό άτομο.
Η εικόνα ενδέχεται να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα, δεν αποτελεί ιδιοκτησία και έχει χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό του συγκεκριμένουν άρθρου.
Η εικόνα ενδέχεται να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα, δεν αποτελεί ιδιοκτησία και έχει χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό του συγκεκριμένουν άρθρου.
Γλυκαιμικός Δείκτης και Γλυκαντικές ουσίες
Οι γλυκαντικές ουσίες χρησιμοποιούνται ευρέως, τόσο για οικιακή χρήση, όσο και στη βιομηχανία τροφίμων. Τα περισσότερα γλυκαντικά στην πλειοψηφία τους είναι ουσίες που δεν μεταβολίζονται από τον ανθρώπινο οργανισμό με αποτέλεσμα να μην έχουν καμία επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Εν ολίγοις οι ολιγοθερμιδικές ουσίες όπως η στέβια έχουν μηδενικό γλυκαιμικό δείκτη.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν το γλυκαιμικό δείκτη
Φυσικά ο γλυκαιμικό δείκτης μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες, εκτός από το είδος του υδατάνθρακα. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Το επίπεδο ωρίμανσης και η οξύτητα ενός φρούτου/λαχανικού
- Το μαγείρεμα
- Η περιεκτικότητα σε άπεπτες φυτικές ίνες
- Παρουσία λίπους κα πρωτεΐνης
- Η ποικιλία του κάθε τροφίμου
- Η «πολυγευματική» επίδραση του γεύματος
Η εικόνα ενδέχεται να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα, δεν αποτελεί ιδιοκτησία και έχει χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό του συγκεκριμένουν άρθρου.
Αντιρρήσεις και σκεπτικισμό με το γλυκαιμικό δείκτη
- Ο γλυκαιμικός δείκτης δεν πρέπει να συγχέεται με την ισορροπημένη διατροφή. Ο αρχικός σκοπός του είναι ότι προσπάθησε να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην ορθή διατροφική αντιμετώπιση του διαβήτη.
- Δεν σχετίζεται με το μέγεθος της μερίδας, αντίθετα παραμένει ίδιος είτε αναφερόμαστε σε 10γρ είτε σε 1000γρ. Με άλλα λόγια είναι δείκτης ποιότητας και όχι ποσότητας
- Παρατηρούνται διαφορετικές επιδράσεις μεταξύ των ατόμων αλλά ακόμα και αποκλίσεις στο ίδιο το άτομο για το ίδιο τρόφιμο
Γιώργος Α. Χατζής,
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Msc Κλινική Διαιτολογία
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Msc Κλινική Διαιτολογία
Βιβλιογραφία
WebMD. (2017) How to use the glycemic index. [online] Available at: https://www.webmd.com/diabetes/guide/glycemic-index-good-versus-bad-carbs#1
American Dietetic Association. (2020) Glycemic Index and Diabetes. [online] Available at: http://www.diabetes.org/food-and-fitness/food/what-can-i-eat/understanding-carbohydrates/glycemic-index-and-diabetes.html
NHS (2018) What is the Glycemic Index? [online] Available at: https://www.nhs.uk/common-health-questions/food-and-diet/what-is-the-glycaemic-index-gi/
Mayo Clinic (2017) Glycemic Index Diet: What’s behind the claims [online] Available at: https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/glycemic-index-diet/art-20048478
NHS(2017) Short-term effects of a low glycemic index carob-containing snack on energy intake, satiety, and glycemic response in normal-weight, healthy adults: Results from two randomized trials. [online] Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28870473/
EΔΕ. (2013) Οδηγός Διατροφής για τη ρύθμιση του Διαβήτη. Κεφάλαιο Γλυκαιμικός Δείκτης σελ 268-279